مکانیسم ماشه چیه

مکانیسم ماشه اصطلاحی است که برای اشاره به بخشی از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ استفاده می شود. این قطعنامه توافق هسته ای ایران موسوم به برجام را تایید کرد.

مکانیسم ماشه به طور خاص به بندهای ۱۱ و ۱۲ قطعنامه مربوط می شود. این بندها به طور خلاصه بیان می کنند که اگر ایران به طور قابل توجهی از تعهدات خود تحت برجام تخطی کند، هر یک از طرف های توافق (ایران، بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و اتحادیه اروپا) می توانند به طور مستقل به شورای امنیت مراجعه کرده و خواستار «بازگشت خودکار به تحریم های هسته ای پیش از برجام» شوند.

این به این معنی است که اگر کشوری معتقد باشد که ایران به طور قابل توجهی برجام را نقض کرده است، می تواند مکانیسم ماشه را فعال کند. این امر باعث می شود که شورای امنیت در مورد این موضوع رای گیری کند. اگر شورای امنیت قطعنامه ای را با اکثریت دو سوم (شامل رای موافق هر پنج عضو دائم) تصویب کند، تمام تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران که تحت برجام لغو شده بود، به طور خودکار دوباره برقرار می شود.

مکانیسم ماشه از زمان امضای برجام تاکنون چندین بار مورد بحث قرار گرفته است. در سال ۲۰۱۸، ایالات متحده پس از خروج از برجام، مکانیسم ماشه را فعال کرد. با این حال، این تلاش به دلیل مخالفت سایر طرف های توافق و همچنین چین و روسیه که عضو دائم شورای امنیت هستند، با شکست مواجه شد.

در سال ۲۰۲۱، سه کشور اروپایی عضو برجام (بریتانیا، فرانسه و آلمان) نیز به دلیل نگرانی های خود از فعالیت های هسته ای ایران، مکانیسم ماشه را تهدید کردند. با این حال، تاکنون هیچ یک از این کشورها این اقدام را انجام نداده اند.

مکانیسم ماشه یک ابزار پیچیده و بحث برانگیز است. از یک طرف، این مکانیسم راهی برای تضمین پایبندی ایران به تعهدات خود تحت برجام ارائه می دهد. از سوی دیگر، می توان از آن به عنوان ابزاری برای اعمال فشار سیاسی بر ایران یا حتی به عنوان بهانه ای برای از بین بردن برجام استفاده کرد.

هنوز مشخص نیست که آیا مکانیسم ماشه تا به حال فعال خواهد شد یا خیر. این موضوع به طور قابل توجهی به اقدامات ایران و همچنین تمایل سایر طرف های توافق و اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد برای حمایت از بازگشت تحریم ها بستگی دارد.