معنی ایاک نعبد و ایاک نستعین

کلمه عبادت از کلمه «عبد» گرفته شده است‌، و علی القاعده باید همان معنا را افاده کند. (استعانت هم به معنای کمک و یاری جستن است‌.) این‌که بنده‌، عبادت را به خودش نسبت می‌دهد، (ایاک نعبد می‌گوید) گویا برای خود ادعای استقلال ـ در وجود، قدرت و اراده ـ می‌کند، با این‌که مملوک هیچ‌گونه استقلالی در هیچ جهتی از جهاتش ندارد؛ چون مملوک است و گویا برای تدارک و جبران همین نقص که در ابتدای امر به نظر می‌رسد، اضافه می‌کند: «و ایاک نستعین»؛ یعنی همین عبادتمان هم به استقلال خودمان نیست‌.

بلکه از تو نیرو می‌گیریم و استعانت می‌جوییم‌.پس دو جمله «ایّاک نعبد و ایّاک نستعین» یک معنا را می‌رساند و آن عبادت خالصانه است که هیچ‌گونه شایبه‌ای در آن نیست‌. یکی از علل آمدن پرستش و استعانت به صیغه متکلم مع‌الغیر (همان جمع فارسی)، دوری از خودخواهی و استکبار است و می‌خواهد به همین نکته اشاره کند که مقام عبودیت‌ با خودبینی منافات دارد.