قالب شعری که در آن دو مصراع هربیت هم قافیه هستند

در ادبیات فارسی، قالب‌های شعری متعددی وجود دارند که در آنها دو مصراع هر بیت هم قافیه هستند. برخی از رایج‌ترین این قالب‌ها عبارتند از:

مثنوی: مثنوی شعری است که در آن تمام ابیات هم قافیه هستند. هر بیت در مثنوی دارای دو مصرع است و وزن هر بیت با بیت دیگر همخوانی دارد. مثنوی می‌تواند به لحاظ طول کوتاه یا بلند باشد و در موضوعات مختلفی مانند حماسی، غنایی، تعلیمی و عرفانی سروده می‌شود. از مشهورترین مثنوی‌های زبان فارسی می‌توان به «بوستان» و «گلستان» سعدی، «شاهنامه» فردوسی، «مثنوی معنوی» مولانا و «لیلی و مجنون» نظامی اشاره کرد.

قصیده: قصیده قالب شعری بلندی است که در آن حداقل 15 بیت وجود دارد. در قصیده، سه بیت اول (مطلع) و بیت‌های زوج قافیه همسانی دارند و بیت‌های فرد قافیه‌ای جداگانه دارند. ردیف در قصیده اختیاری است. قصیده معمولاً در مدح یا هجو افراد، وصف طبیعت یا بیان اندیشه‌های شاعر سروده می‌شود. از مشهورترین قصیده‌سرایان زبان فارسی می‌توان به انوری، خاقانی، ناصرخسرو و عطار نیشابوری اشاره کرد.

دوبیتی: دوبیتی شعری کوتاه است که از دو بیت تشکیل شده است. هر بیت در دوبیتی دارای دو مصرع هم قافیه است. دوبیتی‌ها معمولاً در قالب‌های مختلفی مانند رباعی، مثنوی، غزل و قصیده سروده می‌شوند. از مشهورترین دوبیتی‌سرایان زبان فارسی می‌توان به بابا طاهر عریان، خیام نیشابوری و اوحدالدین نجم الدین کبری اشاره کرد.

غزل: غزل قالب شعری مشهوری است که در آن حداقل 5 بیت وجود دارد. در غزل، بیت اول (مطلع) و بیت‌های زوج قافیه همسانی دارند و بیت‌های فرد قافیه‌ای جداگانه دارند. ردیف در غزل اختیاری است. غزل معمولاً در موضوعات عاشقانه و عاطفی سروده می‌شود. از مشهورترین غزل‌سرایان زبان فارسی می‌توان به حافظ، سعدی، مولانا و شهریار اشاره کرد.

رباعی: رباعی قالب شعری کوتاهی است که از چهار بیت تشکیل شده است. هر بیت در رباعی دارای دو مصرع هم قافیه است. رباعی معمولاً در قالب‌های مختلفی مانند دوبیتی، مثنوی، غزل و قصیده سروده می‌شود. از مشهورترین رباعی‌سرایان زبان فارسی می‌توان به خیام نیشابوری، عطار نیشابوری و بابا طاهر عریان اشاره کرد.

علاوه بر این قالب‌ها، قالب‌های شعری دیگری نیز وجود دارند که در آنها دو مصراع هر بیت هم قافیه هستند، مانند قطعه، ترکیب بند، مستزاد و مسمط.