کارگاه متن پژوهی درس چهاردهم فارسی یازدهم

جواب سوالات کارگاه درس پژوهی درس چهارده فارسی کلاس یازده

قلمرو زبانی صفحه 115:

۱) معادل معنایی واژه‌های زیر را از متن درس بیابید.

اسب / پاسخ: (اَبرَش)

اجازه / پاسخ: (دستور)

شیر / پاسخ: (غضنفر)

۲) چهار واژهٔ مهمّ املایی از متن درس انتخاب کنید و بنویسید.

پاسخ: غضنفر – خصم – دریغ – وصیّ – خاییدن – غلتیدن – غزا – حرب

۳) در بیت بیست و یکم گروه‌های اسمی و هستهٔ هر یک را مشخص کنید.

پاسخ:

روی دشمن ← هسته: روی

خشم ← هسته: خشم

کارش ← هسته: کار

زهر چشم ← هسته: زهر

قلمرو ادبی صفحه 115:

۱) در متن درس، دو نمونه «استعاره» بیابید و مفهوم آن‌ها را بنویسید

پاسخ:

شیر خدا: استعاره از حضرت علی (ع)

اژدها: استعاره از عمرو

ژنده فیل: استعاره از عمرو

غضنفر: استعاره از حضرت علی

۲) مفهوم کنایه‌های زیر را بنویسید.

– دندان به دندان خاییدن / پاسخ: (خشم و عصبانیت)

– رنگ باختن / پاسخ: (ترسیدن)

۳) دو نمونه از کاربرد آرایهٔ «اغراق» در متن درس بیابید.

پاسخ:

بیت ۳: چو آن آهنین کوه آمد به دشت / همه رزمگه کوه فولاد گشت

بیت ۲۷: دَم تیغ بر گردنش چون رسید / سر عمرو صد گام از تن پرید

قلمرو فکری صفحه 116:

۱) معنی و مفهوم بیت ششم را به نثر روان بنویسید.

پاسخ: یعنی همه از ترس و خجالت سرها را به پایین انداخته بودند و هیچ کس آرزوی جنگ با عمرو را نکرد.

۲) پیام ابیات زیر را بنویسید.

«چو شیر خدا راند بر خصم، تیغ / به سر کوفت شیطان دو دستِ دریغ»

پاسخ: ناامیدی شیطان از پیروزی

«پرید از رخ کفر در هند رنگ / تپیدند بت خانه‌ها در فرنگ»

پاسخ: شکست و ناامیدی بی دینان

۳) داستان زیر را که از مثنوی مولوی انتخاب شده است، به لحاظ محتوا با درس مقایسه کنید.

از علی آموز اخلاص عمل / شیر حق را دان منزّه از دغل

در غزا بر پهلوانی دست یافت / زود شمشیری برآورد و شتافت

او خدو انداخت در روی علی / افتخار هر نبی و هر ولی

در زمان انداخت شمشیر آن علی / کرد او اندر غزایش کاهلی

گشت حیران آن مبارز زین عمل / وز نمودن عفو و رحمت بی‌محل

گفت بر من تیغ تیز افراشتی / از چه افکندی مرا بگذاشتی؟

گفت: من تیغ از پی حق می‌زنم / بندهٔ حقّم نه مأمور تنم

شیر حقّم نیستم شیر هوا / فعل من بر دین من باشد گوا

پاسخ: در درس حمله‌ی حیدری از حضرت علی (ع) فقط یک چهره‌ی مبارز و جنگجو به نمایش گذاشته شده که در جنگ بسیار شجاع و ماهر است و از کسی نمی‌هراسد؛ اما در مثنوی مولانا علاوه بر بُعد قهرمانی و حماسی علی و شجاعت او، به ایمان و اخلاص و عرفان علی (ع) نیز اشاره شده است و اتفاقاً این بُعد حضرت علی (ع) پر رنگ‌تر از بُعد حماسی و جنگجویی او به تصویر کشیده شده است.