منظور از وارونگی دما چیست جغرافیا دهم

وارونگی دما، که گاهی به اشتباه وارونگی هوا نامیده می‌شود، یک پدیده هواشناسی است که در آن، برخلاف حالت عادی، دما با افزایش ارتفاع از سطح زمین افزایش می‌یابد. در حالت معمولی، هوای نزدیک به سطح زمین گرم‌تر و سبک‌تر از لایه‌های بالاتر است و به راحتی می‌تواند به سمت بالا حرکت کند. اما در شرایط وارونگی دما، لایه‌ای از هوای گرم بالای لایه هوای سردتر نزدیک سطح زمین قرار می‌گیرد، که این امر جریان هوا را محدود می‌کند و به دام افتادن آلودگی هوا در ارتفاعات نزدیک سطح زمین را در پی دارد.

وارونگی دمای تابشی (Radiative Inversion)

این نوع وارونگی معمولاً در شب‌ها رخ می‌دهد، به ویژه در مناطقی با پوشش گیاهی کم. در این حالت، سطح زمین به سرعت سرد می‌شود، در حالی که هوای بالاتر گرم می‌ماند.

وارونگی دمای تربولانسی (Turbulent Inversion)

این نوع در اثر تلاطم هوا ایجاد می‌شود. تلاطم باعث می‌شود که هوای سرد از سطح زمین به سمت بالا حرکت کرده و با هوای گرم مخلوط شود. با کاهش تلاطم، این دو لایه هوا از یکدیگر جدا شده و وارونگی دما ایجاد می‌شود.

وارونگی دمای فرونشینی (Subsidence Inversion)

این نوع وارونگی در اثر فرونشینی هوا اتفاق می‌افتد، که هنگامی رخ می‌دهد که هوای گرم و مرطوب از سطح زمین به سمت بالا حرکت کرده و سپس در ارتفاعات بالاتر سرد و خشک می‌شود.

وارونگی دما عموماً در ماه‌های سرد سال رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به افزایش آلودگی هوا شود، زیرا جریان عمودی هوا که معمولاً آلاینده‌ها را پراکنده می‌کند، محدود می‌شود. این شرایط می‌تواند برای سلامتی افراد، به‌ویژه در مناطق شهری با تراکم بالا، مضر باشد​​​​​​​​.