معنی درس یازدهم فارسی یازدهم فنی حرفه ای کاوه دادخواه

چو ضحّاک شد بر جهان شهریار بر او سالیان انجمن شد هزار

معنی: وقتی ضحاک پادشاه ایران شد، فرمانروایی او هزار سال به درازا کشید.

نهان گشت کردار فرزانگان پراگنده شد نام دیوانگان

معنی:روش زندگی و رفتار خردمندان از میان رفت و انسان هایِ دیو سیرت مشهور شدند.

هنر خوار شد، جادوی ارجمند نهان راستی، آشکارا گزند

معنی:هنر و فضیلتهای اخلاقی بی ارزش شد، جادوگری ارزش یافت، صداقت از بین رفت و آسیبهای اجتماعی همه جا را فراگرفت.

برآمد برین روزگار دراز کشید اژدها را به تنگی فراز

معنی روزگار بسیاری به این شیوه گذشت و (آرام آرام) ضحّاکِ همچون اژدها، در تنگنا افتاد.

چنان بُد که ضحّاک را روز و شب به نام فریدون گشادی دو لب

معنی:اوضاع به گونه ای بود که ضحّاک، روز و شب نام فریدون را بر لب داشت.

ز هر کشوری مهتران را بخواست که در پادشاهی کُند پشت راست

معنی:ضحّاک از همۀ سرزمین ها، بزرگان را فراخواند تا جایگاه خود را در پادشاهی استوار سازد.

از آن پس، چنین گفت با موبدان که ای پرهنر با گهر بِخْردان

معنی: سپس به روحیانیون دانا گفت: «ای هنرمندانِ نژاده و خردمند … (با بیت بعد موقوف المعانی)

مرا در نهانی یکی دشمن‌ است که بر بخردان این سخن، روشن ست

معنی:من مخفیانه دشمن و بدخواهی دارم و این نکته، بر خردمندان آشکار است.

به سال اندکی و به دانش بزرگ گَوی، بدنژادی، دلیر و سترگ

معنی:دشمن من سن و سال کمی دارد؛ اما دانشش بسیار است؛ پهلوانی است بی اصل و نسب، شجاع و بزرگ.

یکی محضر اکنون بباید نوشت که جز تخم نیکی، سپهبد نکِشت

معنی:اکنون باید استشهادنامه ای نوشته شود که ضحّاک، به جز کار نیک، هیچ نکرده است.

ز بیمِ سپهبد همه راستان بر آن کار گشتند همداستان

معنی:از ترس ضحّاک، همه بزرگان کشور، برای نوشتن استشهادنامه، با او همرأی و همراه شدند.

بر آن محضر اژدها ناگزیر گواهی نوشتند بُرنا و پیر

معنی:به ناچار پیر و جوان، آن استشهادنامۀ ضحّاک را گواهی و تأیید کردند.

هم‌آنگه یَکایَک ز درگاهِ شاه برآمد خروشیدنِ دادخواه

معنی:در همان موقع، ناگهان از دربار ضحّاک فریاد یک شاکی (کاوه آهنگر) بلند شد.

ستم دیده را پیش او خواندند برِ نامدارانْش بنشاندند

معنی:کاوۀ ستمدیده را نزد ضحاک فراخواندند و او را پیش بزرگانِ دربار نشاندند.

بدو گفت مهتر به روی دُژم که برگوی تا از که دیدی ستم؟

معنی:ضحّاک با آشفتگی و خشم از کاوه پرسید: «بازگو که از چه کسی ظلم و ستم دیده ای؟»

خروشید و زد دست بر سر ز شاه که شاها منم کاوۀ دادخواه!

معنی: (کاوه) فریاد زد و از ظلم و ستم شاه، دست بر سر خود کوبید و گفت: «ای پادشاه، من کاوۀ دادخواهم.

یکی بی زیان مردِ آهنگرم ز شاه، آتش آید همی بر سرم

معنی:آهنگری بی‌آزارم؛ اما شاه، ظلم و ستم بسیاری به من کرده است

تو شاهی و گر اژدها پیکری بباید بدین داستان داوری

معنی:اگر تو پادشاه هستي يا پیکری مثل اژدها داری، بايد دربارۀ سرگذشت من قضاوت کني.

که گر هفت کشور به شاهی تو راست چرا رنج و سختی همه بهر ماست

معنی:اگر تو پادشاه جهان هستی، چرا نصیبِ ما از پادشاهی تو، فقط رنج و سختی است؟

سپهبد به گفتار او بنگرید شگفت آمدش کان سخن‌ها شنید

معنی:ضحّاک به گفتار او توجه کرد و تعجّب کرد که این سخنان گستاخانه را از او می‌شنود.